اسفرزه

نام علمی:Plantago psyllium L

نام انگلیسی:Fleawort

نام فارسی:اسفرزه

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاهی است علفی،یکساله،خودرو،کرکداروغده پوش،کوتاه یا نسبتاً بلند که ارتفاع آن به15تا30سانتیمتر می رسد ساقه علفی،ایستاده یا خیزان ساده یا منشعب،برگها باریک دراز،نوک تیزومجتمع که بصورت متقابل سه تایی بر روی ساقه قرار گرفته است گلها ریز به رنگ سفید مایل به سبز،سنبله ها پرگل،کرکدار،غده پوش،تخم مرغی با دمگل بلند است گلها بصورت مجتمع در کنار برگهای قسمت انتهایی ساقه بصورت سنبله های برروی پایه بلند پدیدار می شوند

بعلاوه دارای براکته های باریک در قاعده گل آذین است میوه پوشینه،شکوفا دو خانه و بطور معمول محتوی یک خانه کوچک لغزنده وبه رنگ خرمایی در هر خانه است

ترکیبات شیمیایی:

قسمت های مختلف گیاه اسفرزه دارای گلوکوزیدی بنام اکوبین ونوعی هیدرات کربن صمغ دار به نام گزیلین است و همچنین دارای اسید گالیک وتانیک است دانه اسفرزه دارای 10درصد موسیلاژطبیعی به نام همی سلولز است

خواص درمانی:

نرم کننده شکم،ضد زخم روده و معده،ضد حرارت وعطش،ضد اسهال ساده و خونی،ضد خونریزی سینه نشاط آور و ضد تب و لرز،کاهش دهنده کلسترول خون،کاهش دهنده اشتها و درمان چاقی مفرط      

پراکنش جغرافیایی:

این گیاه به حالت خودرودر نواحی وسیعی از اروپا و آسیا و زلاند نو و نواحی مختلف مدیترانه،شمال آفریقا،جنوب غربی آسیا می روید در ایران در منطقه وسیعی از شمال ایران بین منجیل و پا چنار،مسجد سلیمان و بوشهر و در ارتفاعات 300متری می-  روید0این گیاه در مناطقی خشک،گرم،معتدل و مناطقی مانند اصفهان بخوبی رشد می- کند و محصول خوبی می دهد

عملیات کاشت:

اسفرزه را می توان در انواع زمینهای زراعی به وی‍‍‍‍ژه زمینهای شنی قابل نفوذ که دارای رطوبت کافی باشد کشت کرد  اما باید توجه داشت که هر قدر خاک بهتر و حاصلخیز تر باشد کشت کرد در نتیجه محصول بیشتری بدست خواهد آمد به علاوه کاشت به موقع ، میزان بذر و قوه نامیه آن ، کود و آب کافی ،آبیاری به موقع و سایر عملیات زراعی در موقع رشد بسیار موثر خواهند بود  جهت تاً مین مواد اولیه غذایی خاک باید در هنگام شخم مقدار کود به خاک داده شود در ضمن باید توجه داشت که در مناطقی که میزان  بارندگی زیاد و بسیار گرم است باید عملیات کوددهی مدتی کوتاه قبل از کاشت به زمین داده شود تا در یک فاصله طولانی وتا موقع کشت ، کود به وسیله بارندگی های  متوالی شسته نشود  آبیاری زمین نیز به نوع خاک ،درجه حرارت محیط و میزان بارندگی سالانه در محل بستگی دارد که باید در اصل رعایت گردد

کاشت و روش تکثیر :

تکثیر این گیاه به وسیله بذر در زمینهای شنی قابل نفوذ شخم خورده و عاری از علف های هرز صورت می گیرد0 برای این کار ابتدا شیارهایی به عمق یک تا دو سانتیمتر و به فاصله 50 تا 60 سانتیمتر در زمین ایجاد کرده سپس دانه ها را در پاییز یا بهار در شیارهایی می کارند و غلطک ملایمی بر روی آن می زنند تا دانه ها با قشر نازکی از خاک پوشیده گردند معمولاً پس از نمو دانه ها و پیدایش گیاهان جوان فاصله آنها از یکدیگر به نحوی زیاد می شود که هر پایه از دیگر لا اقل 10 تا 15 سانتیمتر فاصله داشته باشد  میزان بذور مورد نیاز 6 کیلو گرم در هکتار است وجین علف های هرز ، تنک کردن، آبیاری از نیاز های این گیاه است مبارزه با علف های هرزحین داشت مخصوصاً اوایل رشد اسفرزه از اهمیت خاصی برخوردار است از علف های هرزمهم همراه با اسفرزه می توان شیرین بیان،تاج خروس،خرفه،تاجریزی پیچ،اویار سلام نام برد

زمان و نحوه برداشت محصول:

چنانچه این گیاه در پاییزکشت شود در اواسط مرداد و چنانچه در بهارکشت شود در اواخر شهریور بذر آنها می رسد البته قبل از رسیدن کامل باید نسبت به جمع آوری آنها اقدام نمود زیرا تاخیردر برداشت باعث ریزش دانه ها خواهد شد

منبع

ژینکو

ژینکو

ژینکو (جینکو ـ درخت پرسیاوشان)

Ginkgo biloba

Ginkgo - Maidenhair Tree

Ginkgoaceae

معرفی و گیاهشناسی

ژینکو یکی از قدیمی ترین گیاهان روی زمین است که به دلیل قدمت 200 میلیون ساله اش به فسیل زنده مشهور می باشد و از این لحاظ دارای اهمیت خاصی در علم گیاهشناسی است. ژینکو درختی است از زیرشاخه ی بازدانگان و تنها گیاه باقیمانده از خانواده ی ژینکو می باشد. ژینکو درختی است دوپایه (به ندرت یک پایه) و خزان کننده که ارتفاع آن به 30 تا 50 متر هم می رسد. برگ های دولبه ی آن به صورت متناوب بر روی شاخه ها قرار می گیرند. گل های زرد رنگ نر در این گیاه به فرم گل آذین شاتون و گل های ماده به صورت مجتمع در انتهای شاخه ها قرار دارند و ایام گلدهی آن در فصل بهار می باشد. عمل گرده افشانی توسط باد صورت می گیرد و میوه هایی شفت مانند بوجود می آیند.

نکته ی مهم در مورد این درخت، شناسایی پایه ی نر از پایه ی ماده در ایام قبل از بلوغ آن است. در برخی منابع آمده است که از روی عمق بریدگی برگ ها (برگ های پایه های ماده دارای بریدگی های کمتری هستند)، زمان ریزش برگ ها (برگ های پایه های ماده دیرتر از پایه های نر ریزش می کنند) و ... می توان به این موضوع پی برد ولی بهترین راه این است که تا زمان شکوفه دهی درختان منتظر بمانیم و یا از روش های تجزیه ی DNA استفاده نمائیم.

نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

ژینکو درختی است نورپسند که به استرس هایی نظیر خشکی، آلودگی هوا و خاک و ... مقاوم می باشد. در خاک هایی با بافت های مختلف، pH های گوناگون و ... می تواند رشد کند. (در مورد محیط رشد ایده آل آن اطلاعاتی در دست نیست.)

ژینکو بومی شرق آسیا (کشور چین) است و در اکثر نقاط جهان امروزه پرورش داده می شود. در کشورمان نیز بصورت پراکنده در شهرهای شمالی، اطراف تهران، مشهد و ... کاشته شده است.

کاشت، داشت و برداشت

اطلاعات محدودی در این زمینه در دسترس می باشد. تکثیر این گیاه به دو طریق جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه، پیوند و کشت بافت) امکان پذیر می باشد. تکثیر از طریق قلمه بیشتر مورد توجه می باشد زیرا در این روش جنسیت درختان حاصله مشخص خواهد بود. امروزه تکثیر این گیاه توسط کشت بافت بسیار مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات گسترده ای در مورد بهینه سازی این روش در حال انجام می باشد.

برگ ها و گاها دانه های این گیاه مورد برداشت قرار می گیرند. بهترین زمان برداشت برگ ها در اواسط اردیبهشت و اوایل خرداد ماه است که میزان مواد موثره ی برگها در حالت ماکزیمم می باشد.

فرآوری

برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون: فلاونوئیدهای گلیکوزیدی (مانند کوئرستین، کامپروفیل)، بی فلاونوئیدها، جینکولیدها و ... می باشند. مواد موثره ی برگ ها توسط روش های عصاره گیری استخراج می گردند.

خواص درمانی و کاربرد

با آنکه اثرات فیزیولوژیکی بیشماری برای این گیاه شناخته شده است ولی بهبود گردش خون در مغز و افزایش متابولیسم سلولی بیشتر مورد توجه بوده اند. به دلیل اثرات ذکر شده، امروزه از برگ های این گیاه برای درمان بیماریهایی که در اثر افزایش سن پدید می آیند نظیر آلزایمر، افسردگی، بیماری های قلبی - عروقی و ... استفاده می شود. در داروخانه های کشورمان قرصی با نام جینگومد موجود می باشد که از برگ های این گیاه حاصل شده است.

در ضمن این گیاه (عمدتا پایه های نر) به دلیل مقاومت بسیار خوب به شرایط فضای سبز شهری و زیبایی آن بخصوص در فصل پائیز، در پروژه های فضای سبز شهری مورد استفاده قرار می گیرد.

منبع

بادرنجبویه

بادرنجبویه گیاهی علفی و چند ساله به ارتفاع 50 تا 100 سانتی متر به رنگ سبز تیره است . سطح برگ های آن صاف نیست و برجستگی هایی دارد . ساقه هایش چهار گوش است و ریشه های فراوانی دارد . جزو خانواده های نعناییان است ، شرایط پرورش آن با نهنا مشابهت زیادی دارد . بویی شبه بوی لیمو می دهند . گل های بادرنجبویه سفید یا بنفش رنگند و از اواخر بهار که گیاه به گل می نشیند ، آن را جمع آوری می کنند .

خواص بادرنجبویه :

بادرنجبویه مقوی قلب و مغز است . در طب سنتی برای جلو گیری از بی خوابی ، رفع پریشانی و در مواردی درمان دل پیچه و اسهال از این گیاه استفاده می شود . پزشکان طب سنتی معتقدند که اگر این گیاه به صورت بخور استفاده شود ، برای بیماران مبتلا به تنگی نفس و آسم موثر خواهد بود . شستشوی بدن با جوشانده ، درد مفاصل را تسکین می دهد . 

روش های مصرف بادرنجبویه :

1-    دم کرده ی برگ

2-    خیساندن برگ خشک . برگ را به مدت 8 ساعت در آب خیس کنید و بعد از صاف کردن آن را مصرف کنید .

3-    عرق بادرنجبویه . برای درمان فشار خون ، رماتیسم و رفع خستگی از عرق این گیاه استفاده کنید .

4-    در صنایع دارو سازی با استفاده از مواد موثره ی بادرنجبویه ، دارو هایی برای مداوای درد های معده ، قلب و روده که منشا عصبی دارند ، تهیه می شود . مواد موثره ی بادرنجبویه در برگ و ساقه های جوان آن وجود دارد .

کاشت و ازدیاد :

پرورش این گیاه چندان مشکل نیست ، حتی می شود  آن را در باغچه کاشت و از زیبایی آن لذت برد . این گیاه به دو روش زیاد می شود :

اواسط پاییز زمان مناسبی برای این کار است .

1-    کاشت بذز

2-    استفاده از اندام رویشی

اواخر تابستان بوته های این گیاه را از خاک خارج کرده ، ریشه هخایش را تقسیم کنید . این ریشه ها که هر کدام بخشی از اندام هوایی گیاه را در بر می گیرند ، دوباره در زمین کاشته می شوند . ( تقسیم بوته ) .

قبل از تقسیم نمودن ریشه ها ، ابتدا به زمین آب کافی بدهید . ( از بوته های سه ساله استفاده کنید  . ) بادرنجبویه ساقه های خزنده دارد ، روی ساقه ها گره هایی هست که از محل این گره ها ریشه ها جوانه می زند ، با استفاده از این جوانه ها می شود بادرنجبویه را تکثیر کرد . 

قوت رویش بذر :

اگر بذز بادرنجبویه در شرایط مناسب نگهداری شود ، به مدت چهار سال قوت رویش خواهد داشت . برای اینکه بذر بهتر جوانه بزنند ، بهتر است بیست ساعت در آب خیس شوند . با قرار دادن بذر ها در یخچال نیز ( در دمای صفر درجه سانتی گراد ) می شود قدرت رویش بذر را زیاد کرد .

مراقبت های لازم :

نیازهای بادرنجبویه عبارتند از :

نورکافی ، گرما و خاک .

بذر بادرنجبویه در ده درجه سانتی گراد جوانه می زند و جوانه ها در دمای 18 درجه سانتی گراد رشد می کنند .

بادرنجبویه گیاهی است که به کندی رشد می کند . مرتب به باغچه تان سر بزنید و علف هرز را خارج کنید . برای جلوگیری از خسارات آفات ، چیدن به موقع ، ایجاد تهویه ی مناسب در خاک و تقویت گیاه ( رعایت اصول زراعی  ) توصیه می شود . ما استفاده از سموم شیمیایی را برای گیاهان دارویی توصیه نمی کنیم .

زمان برداشت :

اولین زمان برداشت ، اواخر تابستان است . شما در اولین سال رویش این گیاه می توانید برداشت را شروع کنید . از سال دوم به بعد همه ساله می توانید سه مرتبه در سال محصول برداشت کنید . محل رویش گیاه را از فاصله پنج سانتی متری از سطح زمین قطع کنید . وقتی که ساقه ها چیده شدند ، آن را خشک نموده ، برای مصرف کنار بگذارید . برگ های چیده شده باید بلافاصله خشک شوند ، در غیر این کیفیت خود را از دست می دهند .

منبع

کنگر

کنگر ( آرتیشو )

کنگر فرنگییا ارده شاهی (نام گیاهشناسی: Cynara scoolymus) نوعی گیاه یکساله است که بومی جنوب اروپا و کنارهٔ مدیترانه است. غنچهٔ این گیاه خوراکی است و بیشتر به صورت آب‌پز پخته می‌شود. همچنین، در ایتالیا، این گیاه سبزی اصلی پیتزای چهارفصل در فصل بهار است.

در عربی به این گیاه عکوب، سلبین، خربع میگویند. 

این گیاه خود رو بوده و در صحراهای ایران به عمل میآید

1) دارای ویتامینهای ,A ,B ,E میباشد

2) دارای هورمونهای گیاهی بوده و ترشحات غده را تقویت مینماید 

3) محرک شهوت است و آنرا لذتبخشتر مینماید.

4) باد شکن و پیشاب آور است.

5) از اسهال جلوگیری مینماید.

6) برای درمان مرض قند مفید است.

7) در هضم غذا موثر است.

8) کلیه و مثانه را گرم میکند.

9) برای زخم ریه و جراحات روده مفید است.

10) ضماد آن جهت خوشبو کردن عرق بدن توصیه شده است.

11) مرهم آن برای درمان ورمهای سخت و خارشهای پوستی توصیه شده است.

12) ضماد ریشه آن برای سوختگی آتش و پیچیدگی عصب مفید میباشد.

13) صمغ بوته ی آن ایجاد قی میکند و همراه با آن بلغم و صفرای اضافی بدن را دفع میکند.

خواص کنگر فرنگی 

کنگرفرنگی گیاه بومی مناطق مرکزی مدیترانه است ولی در حال حاضر در بیشتر نقاط معتدل دنیا کشت یم شود . رومی ها در حدود ۲۰۰۰ سال پیش این گیاه را پرورش می دادند و بعنوان سبزی در سالاد استفاده می کردند . کنگرفرنگی در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمریکا کشت شد . 

اکنون کالیفرنیا و سواحل اقیانوس آرام مرکز کشت کنگرفرنگی می باشد . کنگرفرنگی برای رشد احتیاج به آب و باران فراوان دارد . 

کنگرفرنگی گیاهای است چند ساله درای ساقه ای راست که ارتفاع آن بحدود یک متر می رسد . برگهای آن پهن و دراز مانند برگهای کاهو است که برنگ سبز تیره است . در انتهای ساقه میوه آن که بشکل میوه کاج یا سیب فلس دار است مشاهده می شود .گلبرگهای آن ضخیم و گوشتی بوده و انتهای گلبرگها ضخیم تراست که مصرف خوراکی دارد . 

برای خرید کنگرفرنگی دقت کنید که برگها باز نشده و سفت و سبز باشد . هنگامیکه برگهای کنگرفرنگی قهوه ای است نشان دهنده کهنه بودن آن می باشد . فصل کنگرفرنگی معمولا ماههای فروددین و اردیبهشت ( آپریل و می )است

 .

ترکیبات شیمیایی 

برگهای خوردنی کنگرفرنگی دارای اینولین ، اینولاز و ماده ای تلخ بنام سینارین Cynarine می باشد . 

سینارین زیاد کننده ترشحات صفرا است و علت صفرا بری کنگرفرنگی داشتن این ماده است . در صد گرم کنگرفرنگی پخته مواد زیر موجود است : 

انرژی: ۱۴ کالری

پروتئین : ۱.۵ گرم 

آب : ۸۶ گرم 

مواد چرب : ۰.۱ گرم 

مواد نشاسته ای: ۵ گرم

کلسیم : ۲۲ میلی گرم 

فسفر : ۴۰ میلی گرم 

آهن : ۰.۶ میلی گرم 

سدیم : ۳۰ میلی گرم 

پتاسیم : ۰ ۲۵ میلی گرم

ویتامین آ : ۴۰ واحد بین المللی 

ویتامین ب ۱ : ۰.۰۴ میلی گرم 

ویتامین ب ۲ : ۰.۰۲ میلی گرم 

ویتامین ب ۳ : ۰.۶ میلی گرم 

ویتامین ث : ۵.۲ میلی گرم

خواص داروئی 

کنگرفرنگی از نظر طب قدیم ایران گرم و کمی خشک است . قسمت مورد استفاده کنگرفرنگی برگها و قسمت وسط آن است که بنام قلب کنگرفرنگی معروق می باشد . کنگرفرنگی : 

۱) کبد را تمیز و اعمال کبد را تنظیم می کند .

2) ترشح صفرا را افزایش می دهد .

۳) از جمع شده چربی در کبد جلوگیری می کند و آنهایی که کبد چرب دارند بهتر است از کنگرفرنگی استفاده کنند 

۴) یرقان مزمن را درمان می کند .

۵) تقویت کننده بدن است .

۶) موجب دفع ادرار می شود .

۷) تب بر است .

۸) در درمان رماتیسم موثر است .

۹) یبوست های ناشی از عدم صفرا را درمان می کند.

۱۰) در درمان ورم روده موثر است .

۱۱) باعث دفع سنگهای کیسه صفرا می شود .

۱۲) نیروی جنسی را افزایش می دهد .

۱۳) کلیه و مثانه را گرم می کند .

۱۴) گاز و نفخ معده و روده را از بین می برد . 

۱۵) باعث هضم غذا می شود .

۱۶) بیماریهای کبدی را درمان میکند . 

۱۷) کلسترول خون را پائین می آورد .

۱۸) داروی لاغری است و کسانیکه می خواهند وزن کم کنند و لاغر شوند می توانند هر روز کنگرفرنگی بخورند . 

۱۹) سرگیجه را برطرف می کند .

۲۰) آنهائیکه گوششان زنگ می زند اگر کنگرفرنگی را بخورند آنرا برطرف می کند .

۲1) مبتلایان به بیماری قند می توانند با خوردن کنگرفرنگی قند خود را تنظیم کنند .

۲۲) در درمان میگرن موثر است . 

۲۳) در برطرف کردن بیماری آسم اثر مفید دارد . 

۲۴) نقرس را برطرف می کند . 

۲۵) کنگرفرنگی رگها را تمیز کرده و تصلب شرائین را درمان می کند . 

۲۶) در برطرف کردن اگزما موثر است . 

۲۷) در درمان اکثر بیماریهای پوستی اثر مفید دارد . 

۲۸) سموم بدن را دفع می کند . 

29) زخم های ریه و روده را درمان می کند . 

30) برای جلوگیری از ریزش مو ار برگهای کنگرفرنگی ضماد تهیه کرده و به سر بمالید . 

۳۱) برای برطرف کردن بوی بد زیر بغل عصاره برگ کنگرفرنگی را به زیر بغل بمالید . 

۳۲) عصاره کنگرفرنگی را اگر به بدن بمالید خارش را برطرف می کند . 

کنگرفرنگی چون گرم است بهتر است با سرکه خورده شود .

طرز تهیه چای آرتیشو :

برای تهیه چای آرتیشو ده تا پانزده گرم برگ خشک و بیست تا چهل گرم برگ تازه آنرا در یک قوری کوچک آبجوش دم کرده و پس از بیست دقیقه آنرا صاف کنید و هر روز یکی دو استکان آز آن بنوشید.

در ضمن آب آرتیشو نیز دارای خواص درمانی بوده و شیره برگ آرتیشو یا کنگر فرنگی دارای املاح املاح معدنی مختلف و سینارین Cynarine است و مصارف درمانی فراوان دارد ولی تهیه آن امروزه چندان معمول نیست. مصرف آن اوره خون و مقدار درصد غیر طبیعی کلسترول خون را کاهش می دهد. معمولاً آب آرتیشو به آب سبزیهای دیگر برای تأثیر بیشتر بر روی کبد افزوده می شود.

احتیاط : بهتر است زنان در طى دوره شیردادن از مصرف آرتیشو خوددارى کنند زیرا ترشح شیر را کاهش مى دهد.

 

نیاز اکولوژیکی 

آرتیشو محصول فصل خنک است و بهترین رشد در 24 درجه در روز و 13 درجه در شب انجام می شود. آرتیشو به سرما مقاوم است ولی قسمت هوایی آن در اثر سرمای زمستان و یخبندان خشک می شود. آرتیشو چندین درجه سرمای زیر صفر را تحمل می کند ولی اگر یخبندان در طی رشد گیاه برای مدت زیادی ادامه یابد می تواند گیاه را از بین برد و یا به آن صدمه بزند. به همین دلیل آرتیشو را در مناطقی که دارای آب و هوای ملایم در زمستان است می کارند. ساقه گوشتی زیرزمینی آن در مجاورت سرمای منهای 10 درجه سانتی گراد به مدت چند روز از بین می رود. قسمت خوراکی آرتیشو در سرمای پائین تر از منهای 2 درجه سانتی گراد از بین می رود.‌آرتیشو را می توان در کلیه خاکها کشت نمود. مناسب ترین زمینها برای کشت آرتیشو خاکهای رس و شنی حاصلخیز بازهکشی و مواد کافی است. pH مناسب خاک بین 8-6 است. 

آماده سازی خاک 

برای تولید حداکثر محصول می توان مقدار 224-112 کیلوگرم در هکتار ازت و 112-56 کیلوگرم در هکتار P2O5 و 112-34 کیلوگرم در هکتار K2O به خاک اضافه نمود. دادن کود اضافی باعث هدر رفتن سرمایه آلوده شدن آب زیرزمینی و کاهش کیفیت محصول خواهد شد. 

تاریخ و فواصل کاشت 

فاصله کاشت در زمین اصلی به فواصل 100*75 و 100*100 و یا 80*80 سانتی متر می باشد.

کاشت 

در کاشت یکساله از کشت مستقیم بذر استفاده می شود. به دلیل جوانه زنی ضعیف و یا عدم جوانه زنی بذرها ، نیازمند کاشت با تراکم بیشتر و با فاصله نزدیک تر هستیم و بعد از آن باید گیاهان اضافی تنک شوند. آرتیشو با بذر زیاد می شود پس از جوانه زدن برگهای طوقه ای شکل تشکیل می شود که در ادامه رشد ساقه گل دهنده از آن ظاهر می شود ریشه ها و قسمتهای تحتانی ساقه گوشتی شده و به صورت اندام ذخیره ای در می آید. بذر آرتیشو نسبتاً درشت است.نشأ کاری برای بهبود جوانه زنی غیر یکنواخت و طول رویش طولانی استفاده می شود. در کاشت چند ساله از تقسیم طوقه استفاده می شود. که این قطعات ریشه در گودالهایی به عمق 15-10 سانتی متر کاشته می شوند که فاصله گیاهان در ردیف ها 2/4 تا 1/2 سانتی متر و فاصله ردیفها 3 تا 4/2 سانتی متر است. کشت گیاهان در سیستم شبکه ای برای راحت تر شدن حذف علف های هرز انجام می شود. بذر معمولاَ در اواخر زمستان در محل گرم می پاشند. بذر پاشی بهتر است در گلدانهای توربی انجام گیرد. بنابراین در هر گلدان یک عدد بذر قرار می گیرد و روی آنرا با مقداری خاک می پوشانند. دمای خزانه 18 تا 22 درجه سانتی گراد تا زمان جوانه زنی و سپس 12 تا 16 درجه سانتی گراد می باشد. پس از آماده شدن نشاء که حدود 6 هفته به طول می انجامد آنرا در زمین اصلی به فواصل 100*75 و یا 100*100 و یا 80*80 سانتی متر منتقل می کنند. عمق کاشت تشاء عمیق تر از آنچه در خزانه بود می باشد.از سال سوم در پائیز برگها و ساقه های باقیمانده را چند سانتی متر بالاتر از خاک بریده و گیاه را با مقداری خاک نفوذ پذیر، کود حیوانی ، کاه، خاک و برگ یا تورب می پوشانیم . این مواد گیاه را در مقابل یخبندان محفوظ نگه می دارند. در روش از دیاد باپا جوش (Sucker) ، قسمت زیرزمینی آنرا به نحوی تقسیم کرده که هر کدام دارای یک پا جوش باشند. در تهیه پا جوش باید دقت کرد که آنها را از پایه های قوی که محصول زیاد می دهند،انتخاب کرد. طول یا جوش در هنگام قطع باید حدود 25 تا 30 سانتی متر بوده و در صورت امکان با کمی ریشه همراه باشد. تذکر : از ارقام رایج آرتیشو می توان رقم Green Glob را نام برد که 90 درصد به ازدیاد رویشی جواب می دهد. ارقام بذری آرتیشو عبارتند از : Green Glohe Emerald Imperial starImproved

داشت 

آرتیشو نیاز به آب کافی در طول دوره رویش دارد. رطوبت کم خاک بویژه در زمان تشکیل جوانه باعث کوچک شدن و کاهش تعداد آن می شود. آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه می شود. دفع علف های هرز باید پس از آبیاری انجام گیرد و بوته آرتیشو را باید در اواخر پائیز قبل از فرا رسیدن سرما و یخبندان ، با مقداری کاه پوشاند و با طناب آنرا بست. بدین ترتیب می توان گیاه را برای سال بعد حفظ نمود. در اوایل بهار کاه را دور کرده و یا اینکه آنها با خاک اطراف مخلوط می کنیم. در این زمان عمل گیاه زنی نیز می تواند انجام گیرد. برای این کار مقداری از خاک اطراف بوته را کنار زده و با یک بیل پا جوشها را از ریزوم قطع می کنند و به همراه مقداری خاک در محل دیگر می کارند. قبل از پر کردن گودالها با خاک بهتر است که مقداری کود حیوانی پوسیده در داخل گودال قرارداد. یکی از روشهای درست مدیریت رشد، قطع کردن دوباره و هرس قبل از جابجایی است، که از سطح زمین و بالای رویش انجام می گیرد. قطع شاخه و برگ برای کاهش هجوم حشرات انجام می گیرد. قطع دوباره، گیاهان را از بین نمی برد بلکه آنها را تحریک به توسعه و رشد،و تولید جوانه های جدید می کند که به زودی ظهور می یایند. وقتی گیاه هرس و یا دوباره قطع می شود اگر رطوبت کافی باشد با بکار بردن 25 تا 50 ppm اسید جیبرلیک گیاه قادر خواهد بود شاخ برگ تولید کند و نمو جوانه تشدید یابد. این عمل می تواند جوانه را حدود 5 تا 7 هفته ترقی دهد. مبارزه با آفات آرتیشو در مراقبت از رشد گیاه باید مدنظر باشد از مهمترین آفات گیاه پروانه آلو (Platyptillia Cardnidactyla) و سفیدک حقیقی،ته ها مثل Aphis Faba و شته سبز هلو می باشد.

برداشت 

عمل برداشت زمانی صورت می گیرد که گل به صورت غنچه باشد( قبل از باز شدن گلها)نهنج این گیاه خوراکی بوده و چون گوشتی است با ارزشترین قسمت گیاه می باشد. به غیر از ساقه اصلی گل دهنده در آرتیشو ساقه های گل دهنده فرعی نیز به وجود می آیند که غنچه های آنها کوچکتر است. عمل برداشت غنچه ها قبل از آنکه نرم و یا فیبری شوند، صورت می گیرد. در هنگام برداشت محصول همواره باید سعی نمود تا همیشه حدود 5 ساتی متر از ساقه با گل همراه باشد. برداشت معمولاً با دست و با زحمت انجام می گیرد که شامل قطع تمامی ساقه ها در زیر پایه جوانه گل می باشد. جوانه های برداشت شده با ساقه حدود 15-10 سانتی متر در درازای پایه جوانه و گاهی به طور کوتاه تا هم سطح شدن، با پایه جوانه انجام می گیرد. برداشت های مکرر شدیداً تحت تاثیر دما است در دماهای پائین دوهفته یا بیشتر ممکن است انجام شود و در طول دوره های گرمایی برداشت در هر 4 تا 5 روز انجام می شود. دوره برداشت می تواند 8 تا 9 ماه نیز ادامه داشته باشد که اغلب حدود یکسال است و تقریباً 25 بار برداشت می شود. جوانه های بالاتر از حد بلوغ تلخ و چوبی می باشند و بافت خوراکی و گوشتی کمتری دارند.گیاه باید در زمان حداکثر اندازه و قبل از باز شدن براکته ها برداشت شود. 

منبع:www.ake.blogfa.com

مار چوبه

مارچوبه

مارچوبه گیاهی علفی چند ساله، دو پایه است و گلهای بسیار کوچک آن در روی پایه های نر و ماده قرار دارند گلهای آن دارای 6 کاسبرگ و 6 گلبرگ و 6 پرچم و یک مادگی سه برچه ای است گلهای نر به رنگ زرد مایل به سبز بوده، کاملاً از گلهای ماده که معمولاً به رنگ قرمز در می آیند قابل تشخیص می باشند میوه مارچوبه که به رنگ قرمز در می آید در پائیز ظاهر می شود و به صورت سته کوچک سه حجره ای است که دارای یک یا چند بذر می باشد. گلهای آن به صورت چند تایی است که شاید تا به 4 عدد نیز برسند، که آنها در یک محل ظاهر میشوند حشرات بخصوص زنبور عسل در انتقال دانه گرده آن از پایه های نرم پایه های ماده نقش عمده‌ای دارند مارچوبه دارای دو نوع ریشه است یکی ریشه های معمولی که جذب آب و مواد غذایی را بعهده دارند و دیگری ریشه های متورم و گوشتی که پر از ذخیره مواد غذایی هستند و در آنها سوکروز ذخیره می شود قطر ریشه های گوشتی ممکن است به اندازه یک مداد یا کمی ضخیم تر باشند. ریشه های معمولی از قسمتهای جوان ریشه های ذخیره ای بوجود می آیند ریشه های مارچوبه می تواند تا عمق 5/1 متر در خاک رشد کنند. سیستم ریشه بندی مارچوبه را تاج مارچوبه (Asparagus Crown) می گویند. تاج مارچوبه برای تکثیر غیر جنسی مورد استفاده قرار می گیرد. مارچوبه دارای دو نوع ساقه است اول ساقه هوایی نازک به رنگ سبز که بعد از برداشت ساقه های جوان بوجود می آید و ارتفاع آن گاهی اوقات به 5 متر نیز می رسد. دیگری ساقه‌های جوان است که قسمتهای قابل استفاده مارچوبه ها را تشکیل می دهد این ساقه ها از روی ریزوم ظاهر می شوند و قبل از اینکه از خاک خارج شوند باید قطع گردند طول این ساقه ها بین 15 تا 25 سانتیمتر متغیر است.ساقه های هوایی و برگها در اثر سرمای زمستان خشک می شوند.

  

مارچوبه دارای شاخه های نسبتا چوبی و صاف می باشد . مارچوبه بصورت وحشی در اکثر نقاط دنیا می روید برگهای آن فلسی شکل بوده که از کنار آنها شاخه هایی باریک و دراز و سبز رنگ بصورت دسته های 3 تا 8 تائی خارج می شود . بعلت زیبا بودن این گیاه را بصورت تزئینی در باغچه ها می کارند مار چوبه را در اوائل پائیز می چینند .این گیاه از قدیم الایام مورد استفاده بشر بوده است و حتی در اهرام ثلاثه مصر نقاشی هایی وجود دارد که مارچوبه را نشان می دهد .مارچوبه را می توان بصورت مختلف مصرف کرد . باید مارچوبه را با کمی آب و حرارات کم در ظرف های ضد زنگ پخت و تقریبا نیمه خام آنرا برداشت . آب مارچوبه را دور نریزید و از آن برای سوپ استفاده کنید زیرا دارای ویتامین و املاح می باشد . وقتیکه مارچوبه می خرید دقت کنید تازه باشد . شاخه های مارچوبه تازه راست و نرم بوده و نوک آن نباید باز شده باشد و اگر فلسهای نوک آن باز باشد نشانه این است که گیاه مدت زیادی مانده و کهنه شده است .

ترکیبات شیمیایی: 

مارچوبه دارای آسپاراژین ف کونی فرین ، اینوزیت ، تانن ، اسدی گالیک ، آسپاراگوز، و اسید سوکسی نیک می باشد دانه آن دارای 15 درصد مواد روغنی می باشد این روغن زرد مایل به قرمز است . 

درصد مواد موجود در مارچوبه بصورت زیر است : 

آب: 90 گرم

پروتئین: 2/5 گرم 

چربی: 0/2 گرم 

مواد نشاسته ای: 4/2 گرم 

کلسیم: 22 میلی گرم

فسفر: 60 میلی گرم 

آهن: 1/1 میلی گرم 

سدیم: 2 میلی گرم 

پتاسیم: 275 میلی گرم 

ویتامین آ: 900 واحد 

ویتامین ب 1: 0/2 میلی گرم 

ویتامین ب 2: 0/2 میلی گرم 

ویتامین ب 3: 1/5 میلی گرم 

ویتامین ث: 35 میلی گرم 

مارچوبه سرشار از منیزیم ، نیاسین ، فسفر ، پتاسیم ، پروتئین ، ریبوفلاوین ، سلنیم ، تیامین ، روی ، فیبر و ویتامین‌های A، B، C و E می‌باشد.

این گیاه منبع بسیار خوبی از اسید فولیک است. یک وعده حاوی شش مارچوبه تازه پخته شده یک گرم فیبر ، 490 واحد ویتامین A ، 10 میلی‌گرم ویتامین C و 131 میکروگرم اسید فولیک دارد.

بهترین راه مصرف مارچوبه به حالت پخته است. ارزش غذایی انواع کنسروی به نصف تقلیل می‌یابد بنابراین مصرف تازه آن توصیه می‌شود

خواص داروئی: 

از نظرطب قدیم ایران مارچوبه گرم و خشک است بنابراین آنهایی که سرد مزاج هستند باید آنرا با عسل بخورند و آنهایی که گرم مزاج هستند باید آنرا با سرکه بخورند . 

مارچوبه گیاهی است ادرار آور و دارای خواص زیادی است : 

1)خوردن آن دید چشم را تقویت می کند 

2)برای تقویت نیروی جنسی مفید است

3)ضعف مثانه را برطرف می کند 

4)برای تقویت قلب مفید است 

5)ملین است و یبوست را برطرف می کند

6)تب بر است

7)مارچوبه بعلت داشتن کلروفیل خونساز است و کسانیکه کم خون هستند باید از آن استفاده کنند .

8)مارچوبه به ساختن گلبولهای قرمز خون کمک می کند 

طرز استفاده: 

برای نگاهدری مارچوبه آنرا در پارچه های مرطوب ببندید و در یخچال قرار دهید زیرا گرما و خشکی آنرا از بین میبرد . 

مارچوبه را نیز می توان در سالاد ریخت و یا از آن سوپ تهیه کرد . 

مورد دیگر استفاده از مارچوبه غیر از پختن آن بصورت دم کرده آن است .

دم کرده مارچوبه را به این صورت تهیه کنید :

چند شاخه مارچوبه را در داخل یک لیتر آبجوش بریزید و مقدری هم رازیانه و جعفری به آن اضافه کنید و بگذارید مدت پنج دقیقه دم بکشد . از این دم کرده بمقدر دو تا سه فنجان در روز برای تسکین و آرامش قلب استفاده کنید .

مضرات : مارچوبه را نباید آنهایی که مبتلا به ورم مجاری ادرار هستند و یا اشخاص عصبی مصرف کنند . مارچوبه همچنین برای مبتلایان به رماتیسم و سنگ کلیه خوب نیست .

به هنگام خرید در پی ساقه‌های سبز روشن باشید. از مصرف ساقه‌های پلاسیده و مارچوبه‌ای که جوانه‌هایش باز شده‌اند اجتناب کنید.

نیاز اکولوژیکی

مارچوبه یک سبزی فصل خنک می باشد. مارچوبه بهترین رشد و بالاترین محصول را از نظر کیفیت خوب در آب و هوایی تولید می کند که زمین حاوی مارچوبه کمی یخ بزند در مناطقی که در طول فصل رشد (تابستان) هوا گرم می شود محصول از کیفیت خوبی برخوردار نیست چون مواد غذایی در ریشه های ذخیره ای آن اندوخته نمی گردند در زمستان بهتراست.هوا آنقدر سرد و شو دکه قسمتهای هوایی (ساقه و برگها) خزان کنند. در مناطقی مانند دزفول در استان خوزستان که زمستان یخبندان ندارند و دارای سرمای ملایم هستند توصیه می شود که قسمتهای هوایی قبل از فرا رسیدن فصل زمستان از فاصله 10 تا 20 سانتی متری سطح خاک قطع گردند. بهترین دما در طول مدت رشد بوته برای مارچوبه بین 16 تا 24 درجه سانتی گراد می باشد. مناسب ترین pH برای رشد مارچوبه بین 6 تا 7/6 می باشد. تذکر :از ارقام مارچوبه عبارتند از : مری واشنگتن ، ردینگ ژآلت مارتا واشینگتن و آلت هام واشینگتن و ویکینگ می باشد. ارقام مارچوبه براساس رنگ جوانه های خوراکی به دو دسته تقسیم می شوند دسته اول دارای رنگ سبز و دسته دوم سبز روشن یا مایل به سفید است.

آماده سازی خاک

مارچوبه بهترین محصول را در خاک عمیق ، حاصلخیز ، خنک ، آفتابگیر ، قوی و با زهکشی خوب می دهد مارچوبه در خاکهای مختلف که از حیث مواد آلی غنی باشند رشد می کند و محصول می دهد ولی بطور اختصاص خاکهای شتی و شنی لومی و لومی سیلتی که با مواد آلی و هوموس تقویت شوند بسیار مناسب هستند مارچوبه در خاکهای اسیدی نمی تواند رشد کند مگر آنکه خاکها به وسیله آهک اصلاح شوند مناسب ترین pH برای رشد مارچوبه بین 6 تا 7/6 می باشد. در خاکهایی که کمی قلیایی باشند کشت با موفقیت انجام می شود و محصول می دهد مارچوبه یک سبزی چند ساله است و می تواند 10 تا 20 سال در زمین باقی بماند لذا در تهیه زمین باید دقت کافی مبذول گردد. بخصوص چنانچه هدف آن باشد که این گیاه به وسیله بذر تکثیر شود باید زمین صاف، نرم بدون کلوخ و کاه باشد. شخم عمیق زده شود و بعد از آن کلوخ ها به وسیله دیسک یا دندانه نرم شوند و زمین تسطیح گردد. مارچوبه به هوموس و مواد آلی زیاد نیاز دارد و نسبت به کودهای حیوانی واکنش مثبت نشان می دهد لذا قبل از کاشت مارچوبه میتوان کودهای حیوانی را به زمین داد. مقدار کود های شیمیایی نیز با توجه به مقدار مواد غذایی موجود در خاک حدود 200 کیلو ازت ، 80 کیلوگرم P2O5 ، 300 کیلوگرم K2O برای هر هکتار در نظر گرفته می شود کود ازته را به مقدار 50 درصد در هنگام احداث پشته ها (حدود 10 روز قبل از پایان برداشت محصول) و 50 درصد بقیه را در تابستان به زمین می دهند کودهای فسفاته پتاسه را قبل از احداث پشته ها می دهند.

تاریخ و فواصل کاشت

موقع انتقال نشاء اوایل بهار می باشد عمق شیار در خزانه 20 تا 25 سانتی متر فاصله دو شیار 40 تا 60 سانتی متر می باشد در زمین اصلی بوته ها به فاصله 40 تا 50 سانتی متر در ردیفهایی بین 90 تا 150 سانتی متر از یکدیگر کاشته میشوند.

کاشت

ازدیاد مارچوبه به دو روش رویشی و جنسی صورت می گیرد. در کشت مستقیم بعد از آماده کردن زمین ، زمین به جوی و پشته تبدیل می گردد عرض پشته بین یک تا یک و نیم در نظر گرفته می شود سپس بذور در ته جوی کاشته می شوند. بهتر است به منظور سرعت بخشیدن به سبز شدن بذر، بذور قبل از کاشت به مدت 24 ساعت در آب خیسانده شوند آنگاه شیارهایی به عمق یک سانتی کمتر در کف جویها ایجاد می کنیم و بذور را در شیارهای آنها می‌کاریم و به وسیله خاک سبک و مرطوب آنها را می پوشانیم. تا سبز شدن بذر و چوبها مرطوب نگه داشته می شوند آبیاری باید به روش بارانی صورت گیرد. مدت جوانه زدن بذر طولانی می باشد و به عواملی مثل دما و رطوبت خاک بستگی دارد و شاید بین 15 تا 40 روز متغیر باشد. بوته ها در فاصله 10 سانتی متری تنک می شوند بتدریج که گیاه رشد میکند روی بوته و اطراف آن خاک نرم همراه با کود حیوانی پوسیده داده می شود بدین ترتیب در سال اول بوته رشد کامل می نماید و محصولی برداشت نخواهد شد. میزان بذور مورد نیاز در کشت مستقیم بین یک تا دو کیلو گرم در هکتار می باشد. روش مرسوم و متداول کشت مارچوبه تهیه خزانه و انتقال بوته های یکساله به محل اصلی می باشد. در این روش باید سعی شود که در هنگام انتقال بوته ها به محل اصلی به ریشه ها صدمه نرسد.در هنگام تهیه خزانه باید دقت شود که زمین کاملاً آماده و با کودهای حیوانی و شیمیایی تقویت شده باشد زمین به شیار تبدیل می شود عمق شیار 20 تا 25 سانتی متر و فاصله دو شیار 40 تا 60 سانتی متر در نظر گرفته میشود، بذور در ته شیار کاشته می شوند با رشد بوته ها روی آنها خاک داده می شود. بدین ترتیب بوته ها در سال دوم آماده انتقال به محلی اصلی می گردند موقع انتقال نشاء اوایل بهار می باشد. در هنگام انتقال ابتدا زمین اصلی به جوی و پشته تبدیل می شود. سپس بوته ها به فاصله 40 تا 50 سانتی متر از یکدیگر درروی ردیف هایی که 90 تا 150 سانتی متر از یکدیگر فاصله دارند کاشته می شوند بوته های آماده شده در خزانه را تاج (Crown) می گویند. نحوه انتقال تاج به محلی اصلی بدین ترتیب میباشد که در اوایل بهار در ته جویها کود حیوانی پوسیده همراه با ماسه و خاک نرم به عمق 5 تا 7 سانتی ریخته می شود. سپس تاجهای یکساله درته جویها روی کود پوسیده طوری قرار داده می شوند که فاصله آنها از یکدیگر حدود 30 تا 50 سانتی متر باشد. ریشه های بوته روی خاک نرم پخش می گردند سپس روی ریشه ها به وسیله خاک و کود پوشیده میشود. بتدریج که تاج شروع به رشد میکند اطراف بوته ها و روی آنها خاک و کود قرار داده می شود بنابراین تا آخر فصل رشد جویها از خاک و کود پر می گردند بدین ترتیب بوته. مارچوبه در سال اول، رشد کافی کرده هیچ گونه برداشت محصول صورت نمی گیرد. شاید در سال دوم تعداد کمی اسپی یر (Spear ساقه های هوایی که نسبتاً ضخیم بوده و قابل خوردن می باشند) تولید و برداشت شود. برداشت اصلی از سال سوم شروع می گردد. معمولاً مقدار تاج آماده شده از یک هکتار خزانه برای کاشت حدود 10 هکتار زمین اصلی کفایت می کند. در هنگام انتقال تاج های یکساله باید دقت شود که تاجهای ضعیف حذف شود زیرا محصول کمتری می دهند تاجهای دو ساله و یا سه ساله برای انتقال مناسب نیستند.

داشت

چون مارچوبه یک سبزی چند ساله است بنابراین مراقبتهای ویژه لازم دارد. با علفهای هرز بشدت باید مبارزه شود. این مطلب در مورد علفهای هرز چند ساله جدی تر است در غیر این صورت علفهای هرز به طرق مختلف ریشه، ریزوم ، غده و بذر ، ایجاد مزاحمت می کنند و مبارزه با‌آنها مستلزم هزینه سنگین می باشد لذا هنگام آماده کردن زمین، استفاده از انواع علف کشها توصیه می شود نرم کردن زمین در اوایل بهار یکی دیگر از کارهایی است که در مورد مزرعه مارچوبه باید انجام گیرد. بدین جهت در اوایل بهار به منظور مبارزه با علفهای هرز و نرم کردن سطح خاک با دیسک سبک، زمین دیسک زده می شود. بدین ترتیب چنانچه قسمتهای هوایی بوته ها از سال قبل باقی مانده باشند، از بین خواهند رفت. چنانچه می خواهیم کود شیمیایی به زمین بدهیم باید این کار در هنگام دیسک زدن صورت گیرد. برای این منظور مقدار 200 کیلوگرم در هکتار از کودهای کامل توصیه میشود. به منظور سفید کردن ساقه های مارچوبه در اوایل بهار پای بوته و روی آن با کود پوسیده و خاک نرم پوشیده می شود. این کار در سطح وسیع با ماشین آلات انجام می گیرد. اگر در آخر فصل به زمین کو شیمیایی داده می شود بهتر است آنرا با خاک مخلوط و بین ردیفها پخش کرد. مزرعه مارچوبه باید مرطوب و نم دار باشد از این رو آبیاری باید مرتب صورت گیرد این مسئله در مناطق خشک اهمیت بیشتری دارد. بوته مارچوبه مورد حمله حشرات زیادی قرار می گیرد از مهمترین آنها سوسک مخصوص بوته مارچوبه می باشد از بیماریهای مارچوبه بیماری زنگ مارچوبه است که برای مبارزه باید از ارقام مقاوم استفاده نمود جمع آوری بوته های آلوده و سوزاندن راه دیگر برای مبارزه با آن است.

برداشت

معمولاً برداشت مارچوبه از سال سوم شروع می شود یعنی دو سال بعد از انتقال تاج آن به محل اصلی اگر کاشت، داشت و نگهداری مزرعه بخوبی انجام گیرد، شاید در سال دوم تعداد کمی از اسپی یرهان قابل برداشت باشند ولی بهتر است در سال دوم محصول برداشت نشود.در اینصورت بوته ها قوی شده و مواد غذایی در اندام های زیر زمینی تاج ذخیره می گردد و در طی این مدت به بوته فرصت داده می شودکه رشد ریشه هایش کامل گردد و به این ترتیب بوته برای سال سوم آماده بهره برداری می شود. قاعدتاً برداشت از بهار سال سوم آغاز می گردد برداشت وقتی شروع می شود که طول اسپی یر ها بین 15 تا 25 سانتی متر باشد. اسپی یر ها را می توان از روی سطح خاک و یا از 2 تا 5 سانتی متری زیر خاک قطع نمود. این کار باید با دقت انجام شوده که به ساقه هایی که هنوز از خاک خارج نشده اند، صدمه ای وارد نشود برداشت مارچوبه از اوایل بهار شروع 6 الی 8 هفته به طول می انجامد چنانچه عمل برداشت بیشتر ادامه یابد مواد غذایی در ریشه های متورم ذخیره نمی شود و بوته برای سال آینده ضعیف باقی ماند. و به منظور سفید کردن اسپی یر ها باید در اوایل بهار روی ساقه به وسیله خاک پوشانده شود. هنگام برداشت می توان خاکهای اطراف اسپی یر را عقب زد سپس به برداشت اقدام کرد. بهتر است بعد از برداشت مارچوبه بلافاصله مورد استفاده قرار گیرد. برای این کار آنها را شسته، دو طرف ساقه را به اندازه کمتر از یک سانتی متر قطع می کنند و به صورت آب پز یا پخته شده به مصرف می رسانند. در شرایط مناسب دمای 3 تا 4 درجه سانتی گراد و با رطوبت نسبی 70 تا 80 درصد می توان مارچوبه را برای چند ماه نگهداری کرد.

دامنه انتشار

آذربایجان ، خوی ، تبریز ، نواحی مختلف البرز قصر قجر ، جلفای اصفهان ، اراک ، کرمانشاه ، جنوب ایران، مهار لو در شیراز پرورش آن در دزفول رواج پیدا نموده است

منبع

زالزالک

زالزالک

زالزالک در اروپا، به ویژه در المان برای معالجه بیماران مبتلا به فعالیت نامنظم قلب مورد استفاده قرار می گیرد. زالزالک در دمان آنژین، سفتی رگها و برخی از انواع خفیف بی نظمی ضربان قلب نیز مؤثر است. اگر پزشک معالج شما مصرف زالزالک را برایتان توصیه کرده است، احتمالاً از بیماری قلبی خیلی جزئی رنج می برید و مطالعات به عمل آمده نشان می دهد که زالزالک می تواند در کنترل آن به شما کمک کند.

زالزالک یک گیاه تیغ دار معمول است که طول آن به پنج پا می رسد و در دامنه کوهها و اراضی جنگلی آفتابی در سرتاسر جهان می روید. گلهای این گیاه در ماه "می" شکوفه می دهد اما به رغم اینکه زالزالک جزو تیره گیاهان طبی مانند انواع رز است لیکن گلهای این گیاه معطر نیست. گلهای آن در بوته های کوچک رشد می کنند و به رنگ سفید، قرمز یا صورتی هستند.

دانه های کوچک این گیاه که به آنها زالزالک گفته میشود پس از شکوفایی گلها رشد می کنند. میوه این گیاه معمولاً پس از رسیدن رنگ قرمز به خود می گیرند اما رنگ سیاه آن نیز یافت میشود. برگهای زالزالک درخشان است و به اشکال و اندازه های گوناگون رشد می کنند.

 درخت زالزالک به‌صورت خودرو در گرگان، اراک، کلاردشت، ارومیه، بروجرد، کوهستان‌های البرز و حتی ناحیهٔ پس قلعهٔ شمال تهران وجود دارد و همچنین در شمال ایران، گونه‌های وحشی آن به شکل خودرو در جنگل‌ها می‌روید و آن را (ویلک) می‌نامند. تکثیر آن از طریق تخم و تهیهٔ نهال انجام می‌پذیرد و در بهار، شکوفه‌های پرپر صورتی رنگ زیبائی دارد. میوه‌ای است کوچک حاوی هسته‌هائی سخت. 

خواص داروئی :

1) میوهٔ زالزالک بسیار قابض است لذا می‌توان آن را در موارد اسهال و اسهال خونی خورد، زیرا مقدار زیادی تانن دارد. 

2) زالزالک دارای کلسیم و مقداری ترشی آلی و پکتین است.

3) برای تقویت قلب و معده بسیار توصیه شده است.

4) در مواقع کم‌خونی و سل نیز اثر نیکو دارد. 

5) زالزالک از مازو، اسید تارتریک و اسید مالیک برخوردار است. مبتلایان به کم‌خونی می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. همین‌طور است دربارهٔ روماتیسمی‌ها و مبتلایان به ورم روده.

6) میوهٔ تازهٔ آن دارای روغن چرب و قندهای گلوکز، فروکتوز و مواد معدنی گوناگون و نیز ویتامین C است.

7) در هستهٔ زالزالک، مادهٔ آمیگدالین هست که اثر سمی دارد و باید از خوردن آن اجتناب کرد.

8) گل زالزالک اندکی معطر است و قبل از آنکه غنچه‌اش کاملاً باز شود، برای مصرف داروسازی آن را می‌چینند. این گل ضد تشنج بوده و حرکات نامنظم قلب را تنظیم می‌کند. داروی مفید و خاصی برای تپش قلب و ضربان شدید آن است 

9) زالزالک، اشتها را زیاد می‌کند. 

10) برای مداوای قطره‌قطره آمدن ادرار توصیه شده است. 

11) نوشیدن شربت میوهٔ یاد شده با شکر سرخ برای رفع سردرد شدید فایده دارد.

ترکیبات گیاه

تهیه دارو از زالزالک از برگها، دانه و گاهی اوقات از گلهای آن (فقط گلهای سفید خواص درمانی دارند) آغاز میشود. این قسمتها خشکانده میشوند و سپس به پودر تبدیل می شوند. پودر تهیه شده به صورت انواع کپسول در می آید یا توأم با آب به الکل یا گلیسرین (مایعی شیرین و غلی الکلی) اضافه میشود. در نتیجه نوع مایع آن را نیز می توان تهیه کرد. اگر الکل و آب با مواد گیاهان طبی مخلوط و مایع دارویی از آن تهیه شود، در آن صورت الکل و آب ترکیبی قابل هضمتر را تشکیل خواهند داد.

اشکال موجود

زالزالک به صورت انواع کپسول، تنتور، عصاره های مایع استاندارد یا عصاره های جامد عرضه میشود. می توان از برگها، گلها و دانه های زالزالک خشک چای نیز درست کرد.

نحوه مصرف

درصدد تهیه و مصرف فرآروده های استاندارد زالزالک باشید. در پی مصرف نوعی محصول زالزالک باشید که برچسب روی آن مؤید محتوای استاندارد حاوی ۴ تا ۱۰ میلی گرم فلاونویی یا ۳۰ تا ۱۶۰ میلی گرم پروسیانیدین الیگومریک و یا ۱/۸ درصد رامنوسید ویتکسین یا ۱۰ درصد پروسیانیدین باشد. اگر برای نارسایی یا آنژین قلبی ناگزیر به مصرف زالزالک هستید، لازم است مصرف آنرا حداقل قبل از احساس هر نوع نتیجه ای به مدت شش هفته و روزی سه بار ادامه دهید.

نکات احتیاطی

انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریکا زالزالک را از نظر بی خطر بودن درجه ۱ ارزیابی کرده است که این ارزیابی نشاندهنده این است که گیاه مزبور ضمن میزان بالای مصرفی خیلی بی خطر است. حتی با وجود این حالت، همواره عاقلانه خواهد بود اگر دستورالعمل دوز مصرفی آن رعایت شود. در صورت باردار بودن از مصرف زالزالک پرهیز شود.

توجه به هر نوع تغییری که در طول مصرف زالزالک احساس می کنید فوق العاده حائز اهمیت است. درد زیاد، حملات زیادتر آنژین، تحلیل و ضعف بیشتر در طول قدم زدن یا ورزش کردن جملگی دلایل خوبی دال بر ضرورت اجتناب از مصرف زالزالک است و لازم است بلافاصله با پزشک معالج خود مشورت کنید. اگر با هیچکدام از این علایم بیماری مواجه نیستید، در صورت حصول بهبود پس از شش هفته درمان با زالزالک با پزشک معالج خود صحبت کنید. روند پیشرفت شما حتی اگر احساس می کنید دارید بهتر می شوید باید تحت نظر پزشک باشد

منبع

شبدر قرمز

شبدر قرمز

شبدر قرمز گیاهی است علفی و چند ساله که در مناطق معتدله کره زمین می روید . در شرایط مساعد این گیاه هفت ساله است ولی در آب و هوای گرم فقط دو سال عمر می کند . 

ارتفاع شبدر قرمز بسیار کم است و بیشتر از 15 سانتیمتر نمی شود . برگهای آن بیضی شکل و دراز و دارای سه برگچه است و بهمین علت در قرون وسطی مورد احترام مسیحیان بوده زیرا آنرا سمبل خداوند ، مسیح و روح المقدس می دانستند . 

این گیاه از نظر داشتن مواد مغذی برای علوفه حیوانات بکار می رود .

ترکیبات شیمیایی: 

گل شبدر دارای مواد شیمیایی مانند تریفولین ،‌ایزوتریفولین و اسانس روغنی می باشد . این گیاه دریای املاح معدنی مانند سلیس ،‌آهن ، فسفر ،‌گوگرد ، پتاسیم ، منیزیوم ،‌منگنز ، روی ،‌مس ، سرب ، نیکل و کوبالت می باشد .

خواص داروئی: 

شبدر قرمز از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است . 

1)مهمترین خاصیت شبدر قرمز ضد سرطان بودن آن است . 

2) تمیز کننده خون و بدن است 

3)سرفه را برطرف می کند 

4)دردهای عضلانی را برطرف می کند 

5)تورم پوستی را از بین می برد 

6)شبدر تازه بعنوان مسهل بکار می رود 

7)درمان کننده آسم است 

8)برای درمان آب آوردگی بدن مفید است 

9)دل پیچه را برطرف می کند 

10)برای درمان آرتروز ، رماتسیم و ورم بیضه باید برگ شبدر را در روغن زیتون جوشانیده و روی قسمت های دردناک بمالید .

11)برای طول عمر و جلوگیری از بیماریهای قلبی شبدر قرمز بخورید .

12)تشنج را علاج می کند 

13)برای التیام زخم ها ، ضماد شبدر قرمز را روی زخم ها بگذارید 

14)برای از بین بردن خارش شبدر را له کرده وروی پوست بمالید.

۱۵)در مواردی حتی در مورد سرطان معده از این گیاه استفاده می شود.

طرز استفاده: 

دم کرده : مقدر 30 گرم گیاه خشک را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 5 دقیقه دم کنید . مقدر مصرف آن یک فنجان سه بار در روز است . 

جوشانده شبدر : مقدر 50 گرم سرشاخه های گلدار شبدر قرمز را در مقدری شیر یا آّ ب ریخته و بگذارید مدتی بجوشد و پس از سردشدن بصورت ضماد روی پوست و یا قسمتهای دردناک بدن بگذارید .

مضرات : 

مقدر مصرف زیاد شبدر خطرناک است زیرا دارای اسید سیانیدریک می باشد ولی استفاده متعادل از آن هیچگونه خطری نداشته و بسیار مفید است .

منبع

ریواس

ریواس

ریواس یا ریباس، گیاهی است از تیره ی ترشک ها ( هفت بندها ) و دارای ساقه های هوایی و برگ های آن محتوی مواد ذخیره ای و اسیدی است و به همین جهت مورد استفاده ی خوراکی قرار می گیرد.

ریواس هنگام بهار در نواحی گوناگون ایران، دامنه ی کوه ها، کنار رودخانه ها و مناطق برخوردار از آب های راکد می روید و برگ ضخیم و گوشت دار این گیاه مصرف غذایی دارد. تکثیر ریواس معمولاً با کشت در خزانه و انتقال به کشتزار و یا از طریق کشت بذر تازه صورت می گیرد.

خواص داروئی

1) ریواس طبیعت سرد دارد و دارای ویتامین ها و املاح معدنی گوناگونی است. برای تمامی اعضای بدن، ماده ی غذایی بسیار ممتازی شمرده می شود و اثر شگفت انگیز و معجزه آسایی دارد.

2) قابض است و برای تقویت معده و کبد مفید می باشد. 

3) خوردن ریواس برای بیماران تب دار و بی اشتها مفید بوده و یرقان ، وسواس ، سستی را درمان می نماید. در این گونه موارد می توان 100 گرم از آب ریواس یا رب ریواس را میل کرد. 

4) صفرا و دل به هم خوردگی را رفع می کند 

5) برای حصبه و اسهال گرم صفراوی مفید بوده و کرم کُش است. مفیدترین طریقه مصرف آن، مصرف آب ریواس همراه با آب هویج ، کرفس ، خیار و سیب می باشد که یک سوم آب ریواس و دو سوم بقیه مواد است.

6) ریواس اثر ملین داشته و اشتها آور است و برای افزایش اشتها و یبوست مفید می باشد.

7) ریواس، مقوی قلب و اعصاب بوده و برای درمان بواسیر مفید است. 

8) ریواس به عنوان فعال کننده ی عملکرد دستگاه گوارش، ناقل نمک های صفراوی و محرک ترشح کبد شناخته شده است.

9) نخستین کار کرد آن در دهان این است که با تحریک جوانه های چشایی به واسطه ی مزه ی تلخ خوشایندش، موجب پاک شدن حفره ی دهان شده و دهان را برای چشیدن غذای بعدی آماده می سازد.

10) این گیاه در معده سبب افزایش ترشح معدی و تحریک آن می شود. در نتیجه به طور کلی باعث بهبود عملکرد معده می گردد. 

11) با تحریک ترشح نمک های صفراوی از کبد، به تنظیم جذب چربی از روده کمک می کند.

12) ریواس خاصیت مسهلی، ضد التهابی و متعادل کننده ی عملکرد روده ها (درمان یبوست و اسهال) را داشته و در درمان یرقان، خونریزی معدی- روده ای، اختلال قاعدگی، ورم ملتحمه ی چشم، جراحات ناشی از ضربات و صدمات جسمانی، زخم های چرکی سطحی و سوختگی های حاصل از حرارت کاربرد دارد.

ارزش تغذیه ای

1) انرژی 

2) چربی 

3) پروتئین

4) کربوهیدرات 

5) کلسیم

6) سدیم 

7) پتاسیم

8) ویتامین ث 

9) ویتامین آ 

سایر مصارف ریواس

ریواس به علت خاصیت اسیدی، برای پاک کردن ظروفی که آثار سوختگی مواد غذایی در آنها به جای مانده باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

افرادی که موی آن ها قهوه ای کم رنگ است، با استفاده از ریشه ی این گیاه می توانند به رنگ موی طلایی دست یابند. برگ های ریواس را می توان به عنوان حشره کش موثر برای دفع حشرات به کار برد.

ریواس با طعم منحصر به فرد خود، در بیشتر پس غذاها ( دسرها ) و شیرینی ها استفاده می شود. تا پیش از سده ی 18 کاربردی در پخت غذا نداشت. 

گیاه یاد شده تا یکی دو روز در یخچال قابل نگهداری است. برای نگهداری طولانی تر ریواس، پس از بریدن ساقه ها، آن را منجمد می کنند. اگر ساقه های ریواس به طور خام مصرف شود، به شدت ترش خواهد بود. به طور معمول آن را با شکر یا عسل می پزند و یا در کیک ها مورد استفاده واقع می شود. 

همچنین به تنهایی یا همراه یا توت فرنگی در تهیه ی ژله و مرباها به کار می رود. چاشنی هایی که با ریواس مصرف می شوند، عبارتند از لیمو ، دارچین و زنجبیل.

زیان‌ها:

مصرف ریواس برای مبتلایان به سنگ کلیه و ناراحتی های مثانه خطرناک است.

منبع

روناس

روناس

روناس (نام علمی: Rubia tinctorum) گیاهی است که به حالت خودرو در مناطق مدیترانه، در شمال افریقا و بعضی مناطق آسیا می‌روید. ساقه این گیاه پوشیده از خارهای ریز می‌باشد و ارتفاع آن تا حدود دو متر می‌رسد. روناس با استفاده از خارهای ریزی که دارد به دیوار و درختان می‌چسبد و بالا می‌رود برگهای آن بیضی، نوک تیز و دراز بوده که به صورت گروهی و به شکل چتر از کنار ساقه بیرون می‌آید. گلهای روناس کوچک و به رنگ زرد مایل به سبز می‌باشد. میوه آن گوشتی و به رنگ تیره‌است. ریشه آن به نام روناس معروف است به رنگ قرمز تیره و به صورت دراز، باریک و استوانه‌ای می‌باشد. دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم این گیاه از نظر طبی بشمار می‌آید. از ریشه روناس در قدیم برای رنگرزی پارچه و نخ استفاده می‌شده‌است.

   

ترکیبات شیمیایی

ریشه روناس دارای ماده‌ای رنگی به نام جوهر روناس می‌باشد که برای رنگرزی بکار می‌رفت ولی بعد از اینکه توانستند این ماده را به طریقه شیمیایی تهیه کنند کشت آن برای تهیه آلیزارین متوقف گردید.

خواص داروئی

1) روناس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.

2) باز کننده گرفتگی‌ها در بدن است.

3) ادرار آور است و حبس‌البول را درمان می‌کند.

4) برای معالجه بیماری فلج آن را با عسل مخلوط کرده و به بیمار بدهید.

5) ترشح شیر راز یاد می‌کند.

6) درد سیاتیک را رفع می‌کند.

7) یبوست‌های سخت را معالجه می‌کند.

8) اشتهاآور است.

9) قاعده‌آور است.

10)خارش پوست را برطرف می‌کند بدین منظور می‌توان از ضماد استفاده کرد و یا اینکه جوشانده آن را 11) در وان حمام بریزید و مدتی در آن استراحت کنید.

12) اوره خون را پائین می‌آورد.

13) جوش خوردن استخوان شکسته را تسریع می‌کند.

14) تورم را در بدن از بین می‌برد. 

15) از کمپرس جوشانده روناس برای رفع بیماریهای پوستی استفاده کنید. 

طرز استفاده

دم کرده: یک قاشق مرباخوری ریشه خرد شده روناس را در یک لیوان آب جوش ریخته، بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. مقدار مصرف آن نصف فنجان سه بار در روز است. جوشانده روناس: ۱۰ گرم ریشه روناس را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید برای مدت ده دقیقه بجوشد. این جوشیده را در وان حمام بریزید و برای رفع بیماریهای پوستی در آن استراحت کنید.

زیان‌ها: همانطور که گفته شد روناس ترشح ادرار را زیاد می‌کند و فشار آن را بالا می‌برد بنابرین ممکن است در اثر استفاده زیاد ایجاد خون در ادرار کند و در اینصورت بهتر است که روناس با کتیرا خورده شود.

منبع

خرزهره

 خرزهره

 نام علمی: Nerium  oleander      

نام انگلیسی: Oleander   

نام فارسی:  خرزهره

مقدمه:

گیاهانی هستند که دارای تنوع زیاد از جمله علفی ، درختی و درختچه ای در حدود 300 جنس و 1500 گونه دارد. برگها ساده ، متقابل یا فراهم و به ندرت به صورت متناوب دیده می شود . گلها دارای اجزای 4 یا 5 قسمتی چون دو لپه ای ها می باشند. رنگ گلها سفید ، صورتی ، قرمز ، گل آذین به صورت گرزن دو سویه و گلها به صورت نر و ماده ، مادگی دو برچه ای که داخل هر برچه تخمک های زیادی وجود دارد .

خصوصیات گیاه شناسی:

گیاهی است درختچه ای ،پر شاخه، برگها به صورت فراهم هستند در هر گره 3 برگ خارج می شود که تری برگ می گویند . برگها ضخیم و به حالت کشیده و شبیه زیتون هستند . این گیاه عمدتاً حالت زینتی  دارد و قسمت مورد استفاده ی آن پوست و برگها است .

پراکنش جغرافیایی:

جنوب اروپا ، شمال آفریقا ، مخصوصاً الجزیره و تونس در کنار رودخانه ها ، در آسیا ، مدیترانه ، در ایران در کرمانشاه  و نواحی مرزی عراق ، جنوب غربی ایران در لرستان ، کازرون ... می روید.

خواص در مانی:

 مدر ، مقوی قلب ، تنظیم تپش قلب ، از برگها بیشتر استفاده ی خارجی می شود در در مان بیماریهای جرب پوستی ، کچلی ، از جوشانده ی برگ و یا خیساندن آن در آب ، تیزان بدست می آورند . به صورت پماد یا لوسین روی پوست استفاده می شود . گلها اگر پودر شود بعنوان دافع حشرات مثل مگس و پشه می باشد .

ترکیبات شیمیایی:

 دارای ترکیاتی مانند اولئاندرین در آب غیر محلول ، اگر هدف استفاده از اولئازین باشد از برگ استفاده می کنیم . از سایر ترکیبات ، ترکیبات قندی از جمله نرئین علاوه بر این ترکیب قندی دیگر نریانتین می باشد . یکی از خواص اولئاندرین اثر مقوی قلب اگر در غلظت بالا استفاده شود بر قلب اثر می گذارد . یکی دیگر از خواص باعث کارکرد بهتر عضلات قلب می شود باعث تنظیم شدن ضربان قلب می شود دانه در حدود 15 تا 20 درصد روغن تلخ دارد که این روغن حاوی اسید های چرب مثل پالمتیک ، استئاریک (اشباع )و غیر اشباع مثل اولئیک است . دلیل مسمومیت خرزهره اولئازین است . مصرف 8 الی 10 عدد بذر حالت کشنده دارد چون میزان اولئازین بالا دارد0

نیازهای اکولوژیکی:

 اقلیم: در برابر یخبندان زیاد حساس بوده و حداقل درجه حرارت مناسب آن 10 درجه سانتی گراد و گونه های جنس خرزهره نیاز به محلهای کاملاً آفتاب گیر دارند . در زمانی که این درختچه ها در حال رشد و نمو می باشند به آب زیاد و در موارد رکود رشد و نمو به آب خیلی کمتری نیاز دارند .

خاک: خاک آن باید خوب زهکشی شده و معمولی و نسبتاً اسیدی باشد.

تکنیک های زراعی:

تکثیر:به وسیله بذر در بهار یا قلمه ترکه های نیمه رسیده در تابستان می باشد .

آبیاری: در تابستان دو بار در هفته و در زمستان هر 10 روز یکبار صورت می گیرد.آبیاری برای این گیاه در مرحله ی تشکیل شکوفه ها و نیز بعد از برداشت محصول ضروری است.

کاشت: زمان کاشت اواخر اسفند ماه و اوایل بهار می باشد .کاشت خرزهره بصورت ردیفی یا مجتمع است خرزهره در نقاط گرمسیری در باغ کشت می شود و بصورت درخت یا بوته ای رشد و نمو می کند . در نقاط سردسیری بصورت گیاه گلدانی زمستانها در گلخانه نگه داری می شود و در فصل بهار و پائیز به خارج گلخانه انتقال می یابد . قلمه ها را در گلخانه در بستری مرطوب و گرم کاشته تا ریشه دار شوند و سپس قلمه ها را به گلدان انتقال داده و در خاکی قوی از نظر مواد آلی کشت و کار می کنند بعد از دو سال به گل می نشیند این گیاه دائم سبز است و در فصل پائیز خزان نمی کند. در زمین اصلی خاک باید به صورت مخلوطی از ماسه و خاکبرگ باشد و عمق کاشت باید 2 سانتیمتر باشد بهترین زمان آماده سازی زمین بهار و تابستان می باشد

عملیات داشت و مراقبت های زراعی :

آفات و بیماریها: این گیاه نسبت به بیماریهای قارچی حساس می باشد . شپشک سیاه برای نخستین بار در سال 1325 در روی گیاه خرزهره کشف شد . حمله ی این آفت در روی برگ سرشاخه های جوان و گاهی در روی شاخه های قطور می باشد .این آفت در نتیجه ی سمپاشی های مکرر و منظم و سرمای سخت زمستان کنترل می شود. همه ساله باید درختان خرزهره را دوبار در سال سمپاشی کرد و برای سمپاشی از سم های فسفره ، کاربامات و غیره استفاده می شود.

برداشت:

زمان گلدهی بهترین زمان برداشت می باشد . زمان گلدهی این گیاه اسفند تا خرداد ماه و زمان رسیدن میوه خرداد و تیر ماه می باشد .بهتر است که زمان برداشت گیاه در ساعات اولیه ی بامداد و قبل از گرمی هوا باشد

 شرایط انبارداری :

مزیت اقتصادی این گیاه اندک بودن هزینه ی نگه داری آن است . می توان بذور را برای مدت طولانی  در انبار نگه داری نمود بدون آنکه آسیبی به وضعیت رویشی و ژنتیکی آن وارد شود.

بسته بندی :

گلها را در دسته های 25 تا 50 تایی بسته بندی می کنند و سپس به محل انبار گلها و بازار عرضه می کنند.

منبع