کشت بدون خاک

تاریخچه:

•  اطلاعات اولیه در مورد هیدرو پونیک از سال 1960 میلادی جمع آوری شده است.   در صورتیکه گیاهان حتی تا قبل از این تاریخ نیز بدون خاک رشد کرده اند. باغهای معلق بابل ، باغ شناور آز تک در مکزیک و مثالهایی در چین از این نمونه اند. 
• در مصر شواهدی وجود دارد که در چند سال قبل از میلاد نیز کشت در آب انجام میگرفته است.
• اولین شواهد علمی ثبت شده در مورد هیدرو پونیک مربوط به جان ون هلموت بلژیکی است و پس از آن جان وودوارد انگلیسی گیاهان را در آبی که حاوی انواع متعددی از خاکها بود ، کشت کرد و فهمید بهترین رشد در مخلوطی صورت می گیرد که حاوی مقدار بیشتری خاک است و نتیجه گرفت که رشد گیاه حاصل موادی است که از خاک در آب حل شده است و در اختیار گیاه قرار گرفته است و خود آب به تنهایی قادر به بر آورده کردن نیازهای گیاه نمی باشد. تجربیات ادامه پیدا کرد و در این بین نکات تازه ای از فرایند رشد و تغذیه گیاه روشن شد.
• با کشف و توسعه پلاستیک، هیدرو پونیک نیز گام بزرگی به جلو رفت. کاربرد پلاستیک هزینه ها را کاهش داد و سادگی کار بیشتر شد. بسترها براحتی از محیط بیرون جدا شدند و با مدیا پر شدند ، با توسعه پمپهای مناسب، والوها و سایر تجهیزات ، اتو ماتیک کردن سیستم ممکن شد.پروژه های هیدروپونیک بزرگی برای تولید انواع سبزیجات و گلها شکل گرفته و در حال شکل گیری است و همچنان در حال گسترش است.

تعریف:

ساده ترین تعریف هیدرو پونیک روشی از تولید است که در آن گیاه غذای خود را به جای آنکه از کلوئیدهای خاک بگیرد از محلول غذایی دریافت می کند. کشت به روشهیدرو پونیک در داخل و خارج گلخانه امکان دارد.

کنترل دما، رطوبت و مدیریت سایر فاکتور ها در داخل گلخانه، چه در کشت خاکی، چه در کشت بدون خاک یکسان است. تفاوت عمده به  سیستم حمایت فیزیکی گیاه و روش ارائه آب و مواد غذایی مربوط می شود.

مزایای روش هیدروپونیک :

1-تراکم بیشتر : استفاده از اتاقهای رشد برای جوانه زنی و تولید گیاهچه و کاهش فضای رقابتی بین گیاهان این امکان را می دهد که تعدا بیشتری گیاه در واحد سطح داشته باشیم. این مزیت بخصوص در مکانهایی که زمین و هزینه ساخت گلخانه بسیار زیاد است، (مانندکشورهای اروپایی) بسیار ترغیب شده اند.

2-افزایش تولید: گزارشات نشان می دهد که افزایش تولید و بهبود کیفیت از نتایج تغذیه مطلوب است. از آنجا که مدیریت تغذیه در هیدروپونیک بهتر انجام می گیرد. تولید افزایش می یابد . باید در مورد بوته های رز در هلند همراه با استفاده از نور مصنوعی و کشت هیدروپونیک کاملا اتوماتیک و مدرن و گلخانه های فوق مدرن شیشه ای، تزریق دی اکسید کربن و سایر فاکتورهای رشد ، تولید هر بوته بین 15 تا 30 درصد افزایش می یابد. کارشناسان تخمین می زنند در گلخانه های پلاستیکی با سیستم مدیریت بسیار خوب و کنترل دقیق دما و رطوبت بدون نور مصنوعی و تزریق دی اکسید کربن، استفاده از سیستم هیدرو پونیک تولید را 12-8 درصد افزایش دهد.

3- کاهش از دست رفتن آب از طریق تبخیر: از آنجا که در این کشت آب با هوا بطور مستقیم در تماس نیست، مقدار از دست دادن آب از طریق تبخیر بشدت کاهش می یابد. اگر چه این امر در مصرف آب تاثیر دارد، ولی رطوبت ایجاد شده حاصل از ورود آب بخار شده به هوا نیز وجود نخواهد داشت و برای تامین رطوبت گلخانه بخصوص در ماههای گرم، باید دقت بیشتری کرد.

4- آفات و بیماریهای خاکزی وجود ندارند: بدلیل عدم استفاده از خاک وجود بیماری های قارچی خاکزی و سایر پاتوژنهای خاکزی در صورت استریل کامل مدیا منتفی  است .ولی به هر حال اگر پاتوژن به هر نحو وارد مدیا شود، میتواند بشدت و سرعت وحشتناکی گسترش یابد.

معایب روش هیدروپونیک:

1. افزایش سرمایه گذاری اولیه: پمپها، تانکها، وسائل کنترل و سیستم حمایت فیزیکی هزینه ها را چند ده دلار در هر متر مربع افزایش می دهد. اگر به آنها سیستم نور مصنوعی و اتاق رشد نیز اضافه شود . هزینه بسیار بسیار بزرگی خواهد شد.
2. افزایش مصرف انرژی:پمپها، نور و سیستم کنترل انرژی اضافی را مصرف می کنند که جزء هزینه های جاری محسوب می شودو باعث کاهش سود خالص میگردد.
3. نیاز به مهارتهای فنی زیادی دارد: تولید کننده ای که در سیستم هیدروپونیک تولید می کند باید پس زمینه قوی در علوم گیاهی داشته باشد و تقریبا یک شیمیست باشد. از آنجا که سیستم تغذیه،تزریق کننده ها، پمپها و محاسبه گرها نیز نیاز به تعمیر، نگهداری و باز بینی دارند، وجود متخصص خبره محلی که در زمانهای خاص و بحرانی بتواند بسرعت در سایت حاضر شده و پروژه را نجات دهد الزامی است.
4. 4-نیاز به کودهای خالص با کیفیت بالا دارد: از آنجا که در این سیستم گیاه در تماس مستقیم با محتویات کود است و ماده  واسطه ای به نام خاک برای تحمل استرس وجود ندارد، هر گونه ناخالصی و یا نامحلول بودن  باعث می شود که مصرف کود را غیر ممکن کند. لذا تنها استفاده از کودهای خالص با کیفیت بالا که خواه نا خواه قیمت آنها چندین برابر کودهای عادی است الزامی است. اوضاع وقتی وخیم تر می شود که تولید کننده از سیستم 

   برگشت دار Recycled استفاده نکند. در این صورت مصرف این نوع کودها افزایش می یابد. هزینه های جاری بالا می رود و سود خالص بشدت کاهش می یابد. این موضوع باعث افزایش طول مدت بازگشت سرمایه گذاری شده و بعضا با وجود افزایش تولید ایجاد شده ، انجام پروژه توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

منبع